Eksistensi Wayang ing Jaman Sakmenika

                                                        

            Wayang inggih punika salah satunggaling warisan budaya ingkang kedah dipun uri-uri kangge para mudha-mudhi mliginipun tiyang Jawi. Wonten ing wayang gadhah nilai-nilai filosofis ingkang sagen dipundadosaken prinsip wonten ing gesang kula kaliyan panjenengan sedaya. Pamiji Filsafat ingkang wonten ing Wayang kathah sanget mliginipun babagan moral. Wonten ing wayang gadhah cariyos babagan lelakonipun gesang manungsa kanhi sedaya perkawis ingkang wonten ing gesang manungsa.

Kula kaliyan panjenengan sedaya tamtu sampun mangertos menawi wayang sampun dipuntemtokaken dados salah satunggaling warisan budaya kemanusiaan ingkang adiluhung wonten ing taun 2004 dening UNESCO, seni kaliyan budaya wayang kulit saking  Indonesia punika (the Wayang Puppet Theater of Indonesia) dinobataken dados karya adiluhung (masterpiece) dening PBB. Miturut Unesco, 28 jenis seni kaliyan kabudayan wonten ing donya punika, wayang kulit dados urutan angka satunggal dados karya adi luhung lisan warisan kemanusiaan  (Masterpiece of the Oral and Intangible Heritage of Humanity).

            Wonten ing jaman sakmenika nilai-nilai filosofis ingkang wonten ing wayang sejatosipun saged dipundadosaken prinsip gesang ingkang kebak budi pekerti kaliyan moral-moral ingkang sakmenika sampun luntur saking sedaya generasi, wontenipun pengaruh kabudayan manca dadosaken nilai-nilai kabudayan wonten ing nagara Indonesia dados saya luntur. Kathah tiyang ingkang boten eling kaliyan kabudayan piyambak ananging remen sanget budaya manca. Boten salah menawi remen budaya manca ananging kula lan panjenengan sedaya kedah tetep milah-milih budaya manca ingkang mlebet wonten ing nagara kita.

            Wonten ing Wayang utawi pagelaran wayang kula kaliyan penjenengan sedaya saged manggihaken nilai-nilai teologi, filosofi, etika, estetika, moral. Wonten nilai-nilai filsafat ingkang saged dipunpundhut saking pagelaran Wayang, lakon-lakon wonten ing pewayangan ugi gadhah watak-watak ingkang maneka warna kadosta watak ksatriya, watak ingkang jahat, wicaksana, watak pemimpin.

            Etika ingkang wonten ing pagelaran wayaang utawi lakon pewayangan dados piranti kangge ngrubah tingkah laku ingkang boten trep kaliyan norma-norma ingkang wonten ing masarakat. Tokoh Wayang saged dados inspirasi kangge proses dados manungsa ingkang gadhah budi pekerti ingkang luhur. Lelakon ingkan wonten ing pagelaran Wayang ugu nggambaraken lelakon gesang manungsa ingkang kathah perkawis ananging kanthi perjuangan kaliyan donga saged nglampahi sedaya lelakon, kados lampahan Bimasuci ingkang nyariosaken madosi toya amertasari, kathah alangan ingkan ngalangi ananging saged dipunlakoni.

            Filosofi ingkang wonten ing pagelaran Wayang inggih punika sejatosipun wonten ing donya punika kula lan panjenengan sedaya madosi jati diri kanthi lelakon ingkang leres kaliyan manunggaling kawula gusti. Nilai estetika wonten ing wayang inggih punika wayang minangka salah satunggaling asling kabudayan ingkang adiluhung, saking pemikiran manungsa lan wujudipun seni ingkang inggil.

            Ananging sakmenika pagelaran wayang sampun boten asring dipunadani, minangka wonten adicara tartamtu kemawon, ananging antusias masarakat taksih wonten, namung para mudha mudhi boten nyengkuyung sanget. Menika dados jejibahan kangge kula kaliyan panjenengan sedaya mliginipun tiyang Jawi kedah nguri-uri malih asiling budaya manungsa ingkang adiluhung kaliyan gadhah nilai-nilai filosofis ingkang migunani kangge gesang manungsa wonten ing lelakon gesang.

            Eksistensi wayang wonten ing jaman sakmenika kirang sanget, amargi kathah budaya saking manca ingkang bebas sanget mlebet wonten ing nagara kita tanpa dipunsaring punapa ingkang becik kaliyan punapa ingkang ala. Masarakat tansah nampi sedaya tanpa nyaring budaya ingkang trep kaliyan adat istiadat nagar kita.

            Lakon-lakon ingkang wonten ing pagelaran wayang tamtu gadhah daya tarik piyambak kangge ingkang mirsani, kathah ingkang remen kaliyan lakon ingkang satriya, wicaksana, punika saged dados piranti kangge nyinaono babagan budi pekerti kangge generasi mudha mudhi sakmenika kados pundi dados manungsa sejatos ingkang gadhah watak ingkang sae. Dados pemimpin ingkang ngayomi, wicaksana kangge rakyatipun.

            Menawi saking Teologi utawi ilmu babagan ketuhanan, wayang ugi nyariosaken lelakon dados manungsa ingkang sejati, boten nuruti hawa nepsu donya lan lair batin nuju kebenaran sejati kanthi nindakaken lelakon gesang kanthi leres, nyuwun mring Gusti Ingkang Maha Agung supados ngalahaken antawis nepsu-nepsu donya.

            Sakmenika sumangga kula kaliyan panjenengan sedaya, badhe kados pundi eksistensi wayang kulit ing taun-taun ngajeng, sinten malih ingkang badhe nguri-uri sasanese kula kaliyan panjenengan sedaya mliginipun tiyang Jawi.

Dening : Tri Ristiyani

NIM. 10205244026