Basa Jawi Ical?

Basa Jawi minangka basaning para leluhur saha sadaya masarakat Jawi sampun kawentar ing tlatah nuswantara. Saking nagari Majapahit dumugi nagari Mataram, basa Jawi tansah kaginakaken kanthi sae saha tumemen dening masarakat, saking tiyang sepuh dumugi kadang mudha, saha para lare ingkang wonten ing tlatah nagari menika.

Basa Jawi ing rumiyin, asalipun inggih piridan saking aksara dewanagari. Inggih menika basanipun tiyang Indhia. Basa Jawi miturut cariyos wonten amargi yasanipun Prabu Ajisaka. Satunggaling tiyang ingkang dados panguwasa Medhang kamulan sasampunipun ngasoraken Dewata Cengkar, hanenggih retuning bajul pethak ingkang kawentar asring pandamel awon saha dhahar daging manungsa.

Rikala samanten Prabu Ajisaka gadhah abdi kalih, inggih menika Dora saha Semboda. Cekaking cariyos, Dora saha Semboda ingkang derekaken lampahing Prabu Ajisaka saking wiwitan dumugi pungkasan. Nalika samanten kacariyosaken Dora kalihan Semboda kadhawuh dening Prabu Ajisaka kapurih mertapa semedi ing papan alas kang gung liwang-liwung kapurih jagi pusaka saking Prabu ajisaka. Dangu- dangu abdi kekalih menika mireng bilih Prabu Ajisaka sampun kawentar amargi saged ngasoraken dewata cengkar. Nemahi kaanan menika, Dora kalihan Semboda lajeng sami pirembagan kadospundi badhe sowan marang Prabu Ajisaka. Cekaking cariyos, Dora kalihan Semboda pikantuk kasil pirembagan, bilih Dora nerasaken lampah jagi pusaka dene Semboda kapurih sowan marang Prabu ajisaka ing kraton. Sasampunipun sowan, Semboda lajeng kapurih wangsul mapag Dora dening Prabu Ajisaka kapurih bekta pusaka ingkang sawau dipunbekta semedi dhateng kraton.

Kondur saking kraton semboda lajeng matur dhateng Dora bilih Prabu Ajisaka ngaturi dora kapurih sowan dhateng kraton saha kapurih ngaturaken pusaka sawau. Dora boten kersa maringaken pusaka dhateng Semboda amargi Ing rumiyin sampun sami janji bilih pusaka boten badhe katuraken kalihan tiyang sanes kajawi sang Prabu piyambak ingkang badhe ngersakaken pusaka menika.

Mireng mekaten, Semboda boten narima lajeng wonten ing kaanan menika perang antawisipun Dora kalihan Semboda perang tandhing. Ing perang menika amargi sami kiyatipun saha sami digdaya pramila sadayanipun sami seda sampyuh.

Mireng warta mekaten, pramila Prabu Ajisaka lajeng paring kurmat kangge abdinipun kekalih, inggih menika Dora kalihan Semboda kanthi damel saperangan aksara Dentawyanjana. Dentawyanjana inggih menika saperangan urut-urutanipun aksara Jawa wiwit aksara Ha dumugi aksara Nga. Mekaten urut- urutanipun ingkang dumugi samenika taksih lestantun:

Ha Na Ca Ra Ka

Da Ta Sa Wa La

Pa Dha Ja Ya Nya

Ma Ga Ba Tha Nga

Aksara wonten ing nginggil menika ngemu suraos saha makna simbolik kalihan filosofis bilih wontenipun aksara Jawa menika dumados saking cariyos Dora kalihan Semboda wonten ing jamanipun Prabu Ajisaka minangka dados abdinipun sang Prabu. Miturut cariyos, tegesipun aksara wonten ing nginggil menika, badhe kaandharaken kadosdene wonten ing ngandhap menika:

Ha   Na    Ca   Ra   Ka     Ka tegesipun Wonten abdi Raja Kalih cacahipun

Da   Ta     Sa   Wa   La     tegesipun Abdi sawau nglampahi perang

Pa   Dha   Ja   Ya    Nya    tegesipun Abdi kekalih wau sami digdayanipun

Ma  Ga     Ba  Tha   Nga    tegesipun Abdi kekalih sami mati sampyuh

Mekaten andharan babagan aksara Jawa utawi Dentawyanjana. Saking aksara-aksara ing nginggil menika saged dipuntuweni piyambak bilih aksara Jawa menika saestu gadhah nile estetika utawi kaendahan saha gadhah nile sejarah saha budaya.

Endah saha luhuring aksara Jawa menika, satemah dumugi ing wanci menika aksara Jawa taksih dipun-ginakaken kangge sarana komunikasi padintenan tiyang Jawi. Saking tiyang diwasa dumugi lare-lare ing tlatah Jawi Tengah, Jawi Wetan saha ing tlatah Ngayogyakarta sadaya ngginakaken basa Jawi. Dados basa Jawi menika satunggaling basa Ingkang kangge komunikasi saben dinten. Kejawi mekaten, basa Jawi menika ugi gadhah ragam basa ingkang kathah. Ragam basa Jawi ingkang asring dipun-ginakaken inggih menika: Bsa Jawi ngoko, Basa Jawi Krama Madya saha Basa Jawi krama inggil. Pramila saking menika, basa Jawi tansah nglembaka.

Samenika jaman ingkang sansaya majeng, boten sami kalihan basa Jawi. Wonten ing jaman ingkang sansaya majeng menika kathah sanget ingkang nyebutaken jaman modern. Ing jaman modern menika tegesipun alat-alat saha media ingkang wonten ing jaman majeng menika sampun nglembaka. Wonten malih ingkang mastani bilih jaman samenika sampun jamanipun globalisasi. Tegesipun antawisipun nagari satunggal kalihan nagari-nagari sanesipun sampun boten katingal watesanipun.

Duginipun jaman globalisasi menika, dadosaken basa Jawi sansaya layu. Sansaya dangu, masarakatipun sami boten kersa ngginakaken basanipun piyambak nanging malah ngginakaken basa ngamanca ingkang samenika sampun limrah dipun-ginakaken wonten ing nagari pundi kemawon. Tegesipun, ing wanci menika masarakat Jawi ingkang rumiyin tansah junjung basanipun piyambak samenika malah nilar basanipun piyambak, inggih menika basa Jawi. Ing kamangka, basa Jawi menika saestu tansah gadhah nile estetika utawi kaendahan saha nile sejarah lan budaya ingkang misuwur.

Pramila saking kawontenan ingkang mekaten wau, panyerat gadhah pamanggih bilih basa Jawi menika kedah dipunlebetaken wonten pendhidhikan ing sekolah. Satemah para kadang anem sami tepang kalihan basanipun piyambak, inggih menika Basa Jawi. Amargi bilih para kadang anem boten tepang kalihan basa Jawi, pramila basa Jawi saged ical. Boten cekap dumugi mekaten kemawon, bilih menawi basa Jawi menika ing samangkih ical, pramila basa Jawi menika namung saged dados sejarah ing gesangipun putra saha wayah para generasi salajengipun.

Kedahipun Menteri pendhidhikan minangka sesepuhing ing jagad pendhidhikan tinansah nglebetaken Basa dhaerah, mliginipun Basa Jawi wonten ing kurikulum pendhidhikan saking pendhidhikan dhasar (SD), pendhidhikan manengah (SMP), dumugi Sekolah Inggil ( SMA). Bok menawi sasampunipun basa dhaerah sawau, mliginipun Basa Jawi sampun lumebet wonten ing kurikulum pendhidhikan saking SD dumugi SMA, para generasi anem sami kersa nguri-uri kabudayan dhaerahipun piyambak-piyambak, mliginipun Kabudayan Jawi saha Basa Jawi ingkang tansah Adiluhung.

Dening : Nur Rochim

NIM. 10205244037